Güney Dakota eyaletindeki bir altın madeninin yaklaşık 1.6 km derinliğinde yer alan Large Underground Xenon (LUX) dedektörü, Evren’in 6’da 5’ini oluşturduğu düşünülen karanlık maddeyi tespit etmek için yapılan ilk deneylerde sonuç alamadı.

265 bin litrelik bir su tankının içinde yer alan ‘Büyük Yeraltı Ksenon Deneyi’, olabildiğince parçacık ve dış etkelenlerden arınmış bir ortamda yürütülüyor. 10 milyon doların üzerinde bütçeye sahip olan deneyde, LUX cihazının ilk deneyini tamamladığı ancak karanlık madde izine rastlamadığı belirtildi.

Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı’nda çalışmalar yapan ve 2011 Nobel Fizik Ödülü’nün sahibi olan Saul Perlmutter, “Evren’in karakanlık kısmı, fizikte bugün karşılaştığımız en büyük mücadelelerden biri… Aradığımız şeyi karanlık bölge olarak adlandırıyoruz çünkü Evren’deki enerji ve kütlenin ardında ne var hala bilmiyoruz. LUX’un sunduğu ilk veriler, karanlık bölgenin karanlık maddesini bulmak için harekete geçmemizi gösteriyor” dedi. 

Karanlık maddenin, neredeyse Evren’in tümünü kapladığı düşünülse de, ne görmek ne de dokunmak mümkün. Karanlık madde, galaksiler ve yıldızlar üzerindeki yerçekimsel etkisi sayesinde varlığını ortaya koyuyor.

-65 DERECELİK DENEY
Bilim insanları, yerin derinliklerinde yapılan deneyler sayesinde, karanlık madde dedektörünü ‘zayıf etkileşimli dev parçacıklar’ (WIMP) dışında her parçacıktan izole etmeyi başarıyor. LUX deneyinde yer alan Brown Üniversitesi’nden Rick Gaitskell, “LUX donanımı dünyadaki en sessiz yere kuruldu… Bu sayede tespit edilmesi çok zor olan ve madde ile çok az etkileşime giren WIMP’lerin tespit edilmesi amaçlanıyor” dedi.

Space.com’un haberine göre, madde ile yerçekimsiz ortamda etkilşime giren WIMP’ler, düşük ve yükek kütleli olurken, LUX düşük kütleli parçacıkları tespit etmek üzere kuruldu. Üç ay boyunca WIMP tespit etmeye çalışan dedektör, geçmişte yapılan tahminlerin aksine hiçbir ize rastlamadı.

LUX ekibi tarafından yapılan açıklamada, “Geçmişte ultra-soğuk silikon dedektörlerde yaşanması muhtemel üç WIMP olayı kaydedildi. Geride kalan 3 ay içinde LUX’ta her 80 dakikada 1 WIMP tespit olasılığı olduğu düşünülüyordu. Ancak hiç sinyal alınmadı” ifadesi kullanıldı.

-65 derece sıcaklıkta, yaklaşık 2 metrelik titanyum tanka doldurulan sıvı ksenon içinde yer alan donanım, kaya bir duvar ve bir su tankıyla örülmüş durumda. Eğer bir WIMP, bir ksenon atomuyla etkileşime geçerse, ışık ve elektron yayıyor. Elektronlar ise etkileşimden daha fazla foton yayıyor. Tankın içindeki çarpışmaları kaydeden dedektör, böylece fotonların sinyali ve parkaklığı ölçülüyor.

Dünya yüzeyinden 36 bin kilometre yüksekte kurulacak istasyona sahip projenin, ana hatları bu hafta içinde belli olurken, bu “yolculuğun” 1 hafta süreceği tahmin ediliyor. Tokyo merkezli firmaya göre, 2050 yılında hazır olacak uzay asansörünün bir rüya olarak kalmaması için mühendisler hummalı bir çalışma içerisindeler. 1991 yılında keşfedilen çelikten 20 kat daha sert olan“karbon nanoboru” sayesinde asansör için gerekli olan kabloların üretimini sağlayacaklarını belirten şirketin mühendisleri oldukça umutlular.

Yüzeyden 36 bin km yükseklikte

Obayashi’nin planına göre yüzeyden 96 bin km yukarı gönderilecek kablo denge ağırlığa bağlanacakken, diğeri yüzeyde kurulacak uzay istasyonuna bağlı olacak. Asansörün 30 kişilik kapasitesi olması beklenirken, 200 km hızla hareket etmesinin planlandığı belirtildi. İçinde yaşam alanı ve laboratuarların olacağı istasyon yüzeyden 36 bin km yüksekte yer alacak.

Obayashi yetkilileri projenin hayata geçebilmesi için karbon nanoboruların maliyetlerinin karşılanması gerektiğini vurgularken, diğer şirketlerle bu konuda ortaklık yapabileceklerini de söyledi.

Kayseri Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK’ın işbirliği ile Harikalar Diyarı’na kurulmakta olan Bilim Merkezi, Türkiye’de bir ilke imza attı. Harikalar Diyarı Bilim Merkezi, dünyanın belli başlı bilim merkezi birliklerinden ASTC (TheAssociation of Science-Technology Center), ECSITE (TheEuropean Network of ScienceCentersandMuseums) ve NAMES’e (The North AfricaandMiddle East ScienceCenters Network) aynı anda üstelik de kurulum aşamasında iken kabul edilen Türkiye’deki ilk bilim merkezi oldu.

ASTC 1973 yılında Amerika’da, ECSITE 1993 yılında Belçika’da ve NAMES 2006 yılında Mısır’da kuruldu. 2013 yılı itibarıyla ASTC’nin 40 ülkeden 600, ECSITE’ın 50 ülkeden 400, NAMES’in ise 8 ülkeden 13 üyesi bulunuyor. Üyelik kapsamında söz konusu birliklerle Kayseri’de konferanslar ve workshoplar düzenlenecek. Ayrıca öğrenci değişim faaliyetleri ve eğitimler gerçekleştirilecek.

Geleceğin bilim adamları yetişecek…

Harikalar Diyarı içerisinde 45 bin m² açık, 10 bin m² kapalı alan üzerinde planlanmış olan Bilim Merkezi, yapısı itibariyle her yaştan ziyaretçinin bilime olan merakını uyandıracak. Bilimi, teoriden pratiğe dönüştürecek merkez, geleceğin bilim adamlarını yetiştirmeyi hedefliyor.Harikalar Diyarı Bilim Merkezi, beş duyuya hitap eden deneysel ve uygulamalı sergi ve laboratuvarlar, planetaryum, konferans salonu, kütüphane gibi bölümlerden oluşacak.